Τι είναι η ηπατίτιδα C και πώς μεταδίδεται
Η ηπατίτιδα C είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας C (HCV), ένα RNA ιό που προσβάλλει κυρίως το ήπαρ. Ο ιός χαρακτηρίζεται από υψηλή μεταλλακτικότητα και ικανότητα να διαφεύγει από το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας τη νόσο χρόνια στο 70-85% των περιπτώσεων.
Ο κύριος τρόπος μετάδοσης είναι μέσω επαφής με μολυσμένο αίμα. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
Χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών με κοινή χρήση συριγγών
Μεταγγίσεις αίματος πριν το 1992
Ιατρικές διαδικασίες με ανεπαρκή αποστείρωση
Τατουάζ και piercing σε μη αδειοδοτημένα καταστήματα
Σεξουαλική μετάδοση (σπάνια)
Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι περίπου 80.000-120.000 άτομα είναι χρόνια μολυσμένα με HCV, με επικράτηση 0,5-1,5% στον γενικό πληθυσμό. Σε αντίθεση με την ηπατίτιδα A που είναι οξεία και την ηπατίτιδα B που διαθέτει εμβόλιο, η ηπατίτιδα C δεν έχει εμβόλιο αλλά είναι πλήρως ιάσιμη με τις σύγχρονες θεραπείες.
Συμπτώματα και διάγνωση της ηπατίτιδας C
Η ηπατίτιδα C χαρακτηρίζεται ως "σιωπηλή επιδημία" καθώς τα πρώιμα συμπτώματα είναι συχνά ήπια ή απουσιάζουν εντελώς. Όταν εμφανίζονται, περιλαμβάνουν κόπωση, μυαλγίες, ναυτία και κοιλιακό άλγος. Τα όψιμα συμπτώματα της χρόνιας ηπατίτιδας C μπορεί να περιλαμβάνουν ίκτερο, ασκίτη, αιμορραγίες και σημεία ηπατικής ανεπάρκειας.
Η διάγνωση βασίζεται σε εργαστηριακές εξετάσεις:
Ανίχνευση αντισωμάτων anti-HCV (screening test)
Ποσοτικός προσδιορισμός RNA του ιού (επιβεβαίωση μόλυνσης)
Γονοτυπικός προσδιορισμός για επιλογή θεραπείας
Ηπατικές τρανσαμινάσες (ALT, AST)
Η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμη για την πρόληψη της εξέλιξης σε κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα. Συνιστάται εξέταση σε άτομα με ιστορικό χρήσης ενδοφλέβιων ουσιών, παραλήπτες μεταγγίσεων πριν το 1992, άτομα με HIV ή ηπατίτιδα B, και όσους έχουν αυξημένες ηπατικές τρανσαμινάσες.
Φαρμακευτική αγωγή για την ηπατίτιδα C στην Ελλάδα
Η θεραπεία της ηπατίτιδας C έχει επαναστατηθεί τα τελευταία χρόνια με την εισαγωγή των σύγχρονων αντιιικών φαρμάκων DAAs (Direct Acting Antivirals). Αυτά τα φάρμακα στοχεύουν άμεσα στον ιό της ηπατίτιδας C και προσφέρουν εξαιρετικά αποτελέσματα με ελάχιστες παρενέργειες.
Διαθέσιμα σκευάσματα στην ελληνική αγορά
Στην Ελλάδα διατίθενται τα ακόλουθα κύρια φαρμακευτικά σκευάσματα για τη θεραπεία της ηπατίτιδας C:
Sofosbuvir (Sovaldi): Το πρώτο φάρμακο της κατηγορίας που επαναστάτησε τη θεραπεία
Ledipasvir/Sofosbuvir (Harvoni): Συνδυασμός δύο δραστικών ουσιών σε ένα δισκίο
Glecaprevir/Pibrentasvir (Maviret): Πανγονοτυπικό σκεύασμα κατάλληλο για όλους τους γονότυπους
Sofosbuvir/Velpatasvir (Epclusa): Αποτελεσματικό συνδυαστικό σκεύασμα
Διάρκεια θεραπείας και ποσοστά ίασης
Η διάρκεια της θεραπείας κυμαίνεται συνήθως από 8 έως 12 εβδομάδες, ανάλογα με τον γονότυπο του ιού και την κατάσταση του ασθενούς. Τα ποσοστά ίασης φτάνουν το 95-99%, καθιστώντας την ηπατίτιδα C πλέον μια θεραπεύσιμη νόσο.
Κάλυψη από ΕΟΠΥΥ και προϋποθέσεις
Τα φάρμακα DAAs καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Απαιτείται έγκριση από επιτροπή νοσοκομείου και τήρηση συγκεκριμένων κλινικών κριτηρίων. Η θεραπεία χορηγείται μέσω εξειδικευμένων κέντρων αναφοράς για τις ηπατικές παθήσεις.
Παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις φαρμάκων
Τα σύγχρονα αντιιικά φάρμακα άμεσης δράσης (DAAs) για την ηπατίτιδα C παρουσιάζουν γενικά καλή ανοχή. Οι συχνότερες παρενέργειες περιλαμβάνουν κόπωση, πονοκέφαλο, ναυτία και διαταραχές ύπνου. Σπάνια μπορεί να εμφανιστούν σοβαρότερες αντιδράσεις όπως αναιμία ή καρδιακές αρρυθμίες.
Σημαντικές αλληλεπιδράσεις μπορεί να συμβούν με αντιπηκτικά φάρμακα, αντιεπιληπτικά, αντιβιοτικά και φάρμακα για την καρδιά. Η ταυτόχρονη χρήση με ορισμένα φυτικά σκευάσματα όπως το βαλσαμόχορτο πρέπει να αποφεύγεται.
Η παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της θεραπείας περιλαμβάνει τακτικές εξετάσεις αίματος για έλεγχο της ηπατικής λειτουργίας και του ιικού φορτίου. Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνουν πάντα τον γιατρό τους για όλα τα φάρμακα που λαμβάνουν.
Πρόληψη και υποστηρικτική φροντίδα
Η πρόληψη μετάδοσης της ηπατίτιδας C είναι κρίσιμη για τη δημόσια υγεία. Αποφεύγετε την κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων όπως οδοντόβουρτσες, ξυραφάκια ή μανικιούρ. Στην περίπτωση ενδοφλέβιας χρήσης ουσιών, χρησιμοποιείτε πάντα καθαρό εξοπλισμό.
Διατροφή και τρόπος ζωής
Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και πλήρη δημητριακά υποστηρίζει την ηπατική υγεία. Αποφύγετε το αλκοόλ εντελώς και περιορίστε τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Τα συμπληρώματα διατροφής όπως η βιταμίνη D και το σύμπλοκο Β μπορεί να είναι χρήσιμα.
Εμβολιασμός και παρακολούθηση
Οι ασθενείς πρέπει να εμβολιαστούν κατά της ηπατίτιδας A και B για προστασία από διπλή λοίμωξη. Μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, η παρακολούθηση συνεχίζεται με τακτικές εξετάσεις για επιβεβαίωση της μόνιμης ίασης και έλεγχο επανολοίμωξης.
Πότε να συμβουλευτείτε ιατρό και πρόσθετες πληροφορίες
Επισκεφθείτε άμεσα ιατρό εάν εμφανίσετε σημάδια επιδείνωσης όπως κιτρίνισμα δέρματος ή οφθαλμών, σκούρα ούρα, έντονη κόπωση ή πόνο στην κοιλιά. Οι γαστρεντερολόγοι και οι λοιμωξιολόγοι είναι οι ειδικότητες που χειρίζονται την ηπατίτιδα C.
Κέντρα αναφοράς και οργανισμοί
Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ)
Ελληνική Εταιρεία Γαστρεντερολογίας
Νοσοκομεία αναφοράς σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη
Κέντρα πρόληψης ΚΕΕΛΠΝΟ
Η συμμόρφωση στη θεραπεία είναι απαραίτητη για την επιτυχία της θεραπείας. Μη διακόψετε τη θεραπεία χωρίς ιατρική συμβουλή, ακόμη και αν αισθάνεστε καλύτερα.
