Η παχυσαρκία αποτελεί μια σύνθετη ιατρική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) αποτελεί το βασικό εργαλείο αξιολόγησης, υπολογιζόμενος ως το βάρος σε κιλά διαιρεμένο με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα. Παχυσαρκία διαγιγνώσκεται όταν ο ΔΜΣ υπερβαίνει τα 30 kg/m².
Στην Ελλάδα, περισσότερο από το 25% του ενήλικου πληθυσμού αντιμετωπίζει παχυσαρκία, με ανησυχητική αύξηση και στην παιδική ηλικία. Η κατάσταση αυτή συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους για την υγεία:
Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι κρίσιμη για την πρόληψη των επιπλοκών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Η παχυσαρκία αποτελεί αποτέλεσμα πολυπαραγοντικής αλληλεπίδρασης που περιλαμβάνει γενετικούς, περιβαλλοντικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες. Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς τα παιδιά παχύσαρκων γονέων έχουν 70-80% μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν παχυσαρκία.
Οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες, με υψηλή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων πλούσιων σε ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά, συμβάλλουν καθοριστικά. Η καθιστική ζωή και η έλλειψη τακτικής φυσικής δραστηριότητας επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Ορμονικές διαταραχές όπως υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και αντίσταση στην ινσουλίνη επηρεάζουν τον μεταβολισμό. Ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων αντικαταθλιπτικών, κορτικοστεροειδών και αντιψυχωσικών, μπορούν να προκαλέσουν αύξηση βάρους.
Το χρόνιο στρες και οι ψυχολογικοί παράγοντες όπως η συναισθηματική φαγοδιψία, οι διαταραχές ύπνου και η κατάθλιψη δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο που διαιωνίζει το πρόβλημα της παχυσαρκίας.
Η φαρμακευτική θεραπεία για την παχυσαρκία ενδείκνυται όταν ο δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ) υπερβαίνει τα 30 kg/m² ή όταν το ΒΜΙ είναι μεταξύ 27-30 kg/m² με παρουσία συνοδών παθήσεων όπως διαβήτης, υπέρταση ή δυσλιπιδαιμία. Η φαρμακοθεραπεία συνδυάζεται πάντα με διαιτητικές και συμπεριφορικές παρεμβάσεις.
Το Orlistat (Xenical 120mg, Alli 60mg) αποτελεί αναστολέα των παγκρεατικών λιπασών, μειώνοντας την απορρόφηση λιπών κατά 30%. Χορηγείται με τα γεύματα, τρεις φορές ημερησίως.
Η Liraglutide (Saxenda) είναι ανάλογο του GLP-1 που χορηγείται υποδορίως μία φορά ημερησίως. Δρα στους υποδοχείς του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την όρεξη και το αίσθημα κορεσμού.
Ο συνδυασμός Naltrexone/Bupropion επηρεάζει τα νευρικά κέντρα ελέγχου της όρεξης και της ανταμοιβής.
Απαιτείται προσεκτική παρακολούθηση για αλληλεπιδράσεις με αντιπηκτικά, αντιδιαβητικά και άλλα φάρμακα. Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας γίνεται μετά από 12 εβδομάδες θεραπείας, με στόχο απώλεια βάρους τουλάχιστον 5% από το αρχικό σωματικό βάρος.
Τα συμπληρώματα διατροφής αποτελούν συμπληρωματική υποστήριξη στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, χωρίς όμως να υποκαθιστούν την κύρια θεραπευτική αγωγή και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Τα εκχυλίσματα φασολιών περιέχουν αναστολείς της α-αμυλάσης, μειώνοντας την απορρόφηση υδατανθράκων. Η χιτοζάνη δεσμεύει τα διαιτητικά λίπη στον πεπτικό σωλήνα, περιορίζοντας την απορρόφησή τους.
Το εκχύλισμα πράσινου καφέ είναι πλούσιο σε χλωρογενικό οξύ, το οποίο επηρεάζει τον μεταβολισμό της γλυκόζης. Η Garcinia Cambogia περιέχει υδροξυκιτρικό οξύ (HCA) που μπορεί να αναστείλει την λιπογένεση.
Η αποτελεσματικότητα των συμπληρωμάτων διατροφής ποικίλλει και οι επιστημονικές αποδείξεις είναι περιορισμένες. Συνιστάται η χρήση τους υπό ιατρική επίβλεψη και σε συνδυασμό με ισορροπημένη διατροφή και σωματική άσκηση. Απαιτείται προσοχή σε άτομα με συνοδά νοσήματα ή λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
Η μεσογειακή διατροφή αποτελεί την ιδανική επιλογή για τη διαχείριση του βάρους, καθώς βασίζεται στην κατανάλωση φρέσκων λαχανικών, φρούτων, ψαριών, ελαιολάδου και δημητριακών ολικής άλεσης. Αυτό το διατροφικό πρότυπο προσφέρει αίσθηση κορεσμού με λιγότερες θερμίδες και παρέχει απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
Η κατανάλωση μικρότερων μερίδων σε τακτά χρονικά διαστήματα βοηθά στη ρύθμιση του μεταβολισμού και στον έλεγχο της πείνας. Συνιστώνται 5-6 μικρά γεύματα ημερησίως αντί για 3 μεγάλα.
Η τακτική άσκηση είναι απαραίτητη για την απώλεια βάρους. Για αρχάριους συνιστάται:
Ο ποιοτικός ύπνος 7-8 ωρών και η διαχείριση του στρες επηρεάζουν σημαντικά το βάρος. Η συναισθηματική διατροφή μπορεί να αντιμετωπιστεί με τεχνικές χαλάρωσης και εναλλακτικές δραστηριότητες. Η καταγραφή της προόδου και ο καθορισμός ρεαλιστικών στόχων ενισχύουν την παρακίνηση.
Ο φαρμακοποιός διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη συμβουλευτική για την παχυσαρκία, προσφέροντας εξατομικευμένες συμβουλές και παρακολουθώντας την πρόοδο. Η συνεργασία με διαιτολόγο και ιατρό εξασφαλίζει ολοκληρωμένη φροντίδα.
Η τακτική μέτρηση του βάρους, του δείκτη μάζας σώματος και της περιφέρειας μέσης παρέχει αντικειμενικά δεδομένα για την αξιολόγηση της προόδου. Οι ρεαλιστικοί στόχοι, όπως η απώλεια 0,5-1 κιλού εβδομαδιαίως, αυξάνουν τις πιθανότητες επιτυχίας.
Η διαχείριση των υποτροπών αποτελεί φυσικό μέρος της διαδικασίας. Οι ομάδες υποστήριξης και η ψυχολογική βοήθεια προσφέρουν σημαντική ενίσχυση. Η μακροπρόθεσμη επιτυχία εξαρτάται από την υιοθέτηση μόνιμων αλλαγών στον τρόπο ζωής και την τακτική παρακολούθηση από ειδικούς.
