Κατάθλιψη και Διαταραχές της Διάθεσης
Τι είναι η κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα δημόσιας υγείας στην Ελλάδα. Χαρακτηρίζεται από επίμονα συναισθήματα λύπης, απελπισίας και απώλειας ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως προκαλούσαν ευχαρίστηση.
Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:
Διαρκή αίσθημα θλίψης και κενού
Απώλεια ενέργειας και κόπωση
Διαταραχές ύπνου και όρεξης
Δυσκολία συγκέντρωσης
Αισθήματα ενοχής και αναξιότητας
Διαθέσιμα φάρμακα στην Ελλάδα
Στην ελληνική αγορά διατίθενται αποτελεσματικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Τα SSRI όπως η Sertraline και το Escitalopram θεωρούνται πρώτης επιλογής λόγω της καλής ανοχής τους. Τα SNRI όπως η Venlafaxine και η Duloxetine προσφέρουν διπλή δράση, ενώ τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά παραμένουν αποτελεσματικές επιλογές για συγκεκριμένες περιπτώσεις. Η θεραπεία απαιτεί πάντα ιατρική επίβλεψη και υπομονή, καθώς τα αποτελέσματα εμφανίζονται σταδιακά.
Άγχος και Αγχώδεις Διαταραχές
Τύποι αγχωδών διαταραχών
Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν την πιο συχνή κατηγορία ψυχικών διαταραχών στην Ελλάδα, επηρεάζοντας σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού. Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή χαρακτηρίζεται από χρόνιο και υπερβολικό άγχος για καθημερινά θέματα. Η διαταραχή πανικού προκαλεί απροσδόκητες κρίσεις πανικού με έντονα σωματικά συμπτώματα, ενώ το κοινωνικό άγχος περιορίζει τη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες.
Φαρμακευτική αγωγή
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση των αγχωδών διαταραχών περιλαμβάνει διάφορες θεραπευτικές επιλογές:
Βενζοδιαζεπίνες (Alprazolam, Lorazepam) για άμεση ανακούφιση
Αντικαταθλιπτικά SSRI για μακροπρόθεσμη θεραπεία
Βήτα-αναστολείς για σωματικά συμπτώματα άγχους
Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο της διαταραχής, τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και τις ατομικές ανάγκες του ασθενή. Συνιστάται πάντα η συνδυαστική προσέγγιση με ψυχοθεραπεία για βέλτιστα αποτελέσματα.
Διαταραχές Ύπνου και Αϋπνία
Αίτια και τύποι διαταραχών ύπνου
Οι διαταραχές ύπνου αποτελούν συχνό πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού στην Ελλάδα. Η αϋπνία μπορεί να εμφανιστεί ως οξεία, συνήθως λόγω άγχους ή στρεσογόνων γεγονότων, ή ως χρόνια όταν διαρκεί περισσότερο από τρεις μήνες. Οι διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού, όπως η μετατόπιση του ωραρίου ύπνου, επηρεάζουν ιδιαίτερα εργαζόμενους σε βάρδιες και άτομα με έντονο πρόγραμμα.
Υπνωτικά και καταπραϋντικά
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει διάφορες κατηγορίες φαρμάκων:
Ζ-φάρμακα όπως Zolpidem και Zopiclone για βραχυπρόθεσμη χρήση
Μελατονίνη για φυσιολογική ρύθμιση του ύπνου
Βενζοδιαζεπίνες με υπνωτική δράση για περιστασιακή χρήση
Μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις
Η υγιεινή ύπνου, οι τεχνικές χαλάρωσης και η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία αποτελούν πρώτης γραμμής επιλογές που συχνά συνδυάζονται με φαρμακευτική αγωγή για βέλτιστα αποτελέσματα.
Ψύχωση και Σχιζοφρένια
Συμπτώματα ψυχωτικών επεισοδίων
Η ψύχωση χαρακτηρίζεται από την απώλεια επαφής με την πραγματικότητα και εκδηλώνεται με παραισθήσεις, συνήθως ακουστικές, και παραληρήματα που μπορεί να είναι καταδιωκτικά ή μεγαλομανιακά. Οι διαταραχές σκέψης περιλαμβάνουν ασυνάρτητο λόγο και αποδιοργάνωση του νοήματος, ενώ συχνά παρατηρούνται και συμπτώματα όπως κοινωνική απόσυρση και συναισθηματική притупление.
Αντιψυχωτικά φάρμακα
Η θεραπεία βασίζεται σε δύο κατηγορίες αντιψυχωτικών φαρμάκων:
Τυπικά αντιψυχωτικά όπως Haloperidol και Chlorpromazine, αποτελεσματικά στα θετικά συμπτώματα
Άτυπα αντιψυχωτικά όπως Risperidone, Olanzapine και Quetiapine, με καλύτερο προφίλ ανεπιθύμητων ενεργειών
Η επιλογή φαρμάκου εξατομικεύεται ανάλογα με τα συμπτώματα, την ανοχή και την ανταπόκριση του ασθενή, με στόχο τη βέλτιστη ποιότητα ζωής.
Διπολική Διαταραχή
Η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζεται από εναλλαγές ακραίων διαθεσιακών καταστάσεων που επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου. Η κατάσταση αυτή απαιτεί εξειδικευμένη ιατρική παρακολούθηση και φαρμακευτική αγωγή.
Φάσεις της διπολικής διαταραχής
Τα μανιακά επεισόδια περιλαμβάνουν υπερδιέγερση, μειωμένη ανάγκη για ύπνο και παρορμητικές συμπεριφορές. Τα καταθλιπτικά επεισόδια χαρακτηρίζονται από έντονη θλίψη, απάθεια και απώλεια ενδιαφέροντος. Οι μικτές καταστάσεις συνδυάζουν στοιχεία και των δύο φάσεων ταυτόχρονα.
Σταθεροποιητές της διάθεσης
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση βασίζεται σε σταθεροποιητές διάθεσης:
Λίθιο - ο κλασικός σταθεροποιητής με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα
Αντιεπιληπτικά όπως Valproate και Lamotrigine
Άτυπα αντιψυχωτικά για την αντιμετώπιση οξέων επεισοδίων
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)
Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που εκδηλώνεται τόσο στην παιδική όσο και στην ενήλικη ηλικία. Η έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής.
Συμπτώματα σε παιδιά και ενήλικες
Τα προβλήματα προσοχής περιλαμβάνουν δυσκολία συγκέντρωσης, εύκολη απόσπαση της προσοχής και λάθη από αμέλεια. Η υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα εκδηλώνονται με ανησυχία, δυσκολία αναμονής και παρορμητικές αποφάσεις.
Φάρμακα για ΔΕΠΥ
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
Διεγερτικά φάρμακα όπως το Methylphenidate
Μη διεγερτικά φάρμακα όπως το Atomoxetine
Οδηγίες χρήσης και παρακολούθηση
Η δοσολογία προσαρμόζεται ατομικά υπό ιατρική επίβλεψη. Απαιτείται τακτική παρακολούθηση για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και των πιθανών παρενεργειών.
